NHIỄM TRÙNG CƠ HỘI Ở NGƯỜI NHIỄM HIV LÀ GÌ?

1. Nhiễm trùng cơ hội là gì?

Nhiễm trùng cơ hội (opportunistic infection) là nhiễm trùng xảy ra thường xuyên hơn hoặc nghiêm trọng hơn, do các tác nhân như vi khuẩn, vi rút, nấm hoặc ký sinh trùng, gây ra bệnh ở những người có hệ thống miễn dịch bị suy yếu so với những người có hệ miễn dịch khoẻ mạnh. Những bệnh nhiễm trùng cơ hội lây nhiễm theo nhiều cách khác nhau: ví dụ như trong không khí, qua tiếp xúc dịch tiết từ cơ thể, trong thực phẩm hoặc nước bị ô nhiễm…

2. Tại sao người nhiễm HIV bị nhiễm trùng cơ hội?

Khi một người nhiễm HIV, vi rút bắt đầu nhân lên trong cơ thể và nhanh chóng phá huỷ hệ thống miễn dịch của người nhiễm, khiến cho cơ thể không còn khả năng chống lại các tác nhân gây bệnh thông thường được nữa. Vì vậy người nhiễm HIV dễ dàng mắc các bệnh nhiễm trùng cơ hội hơn.

Thuốc điều trị ARV có vai trò ức chế tối đa và lâu dài quá trình nhân lên của HIV trong cơ thể. Khi người nhiễm HIV tuân thủ điều trị tốt, tải lượng HIV trong máu sẽ giảm, đồng thời giúp phục hồi hệ thống miễn dịch. Từ đó giảm nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng cơ hội và tử vong liên quan tới HIV.

3. Nhiễm trùng cơ hội ở người nhiễm HIV có thể điều trị hay không?

Với sự phát triển của Y học đã tìm ra rất nhiều loại thuốc để điều trị các bệnh lý nhiễm trùng cơ hội liên quan đến HIV, bao gồm cả thuốc kháng vi rút (ARV), kháng sinh và thuốc chống nấm. Loại thuốc được chỉ định sử dụng sẽ phụ thuộc vào tác nhân gây bệnh cũng như tình trạng đang nhiễm HIV kiểm soát ổn hay đang tiến triển.
Như vậy, nhiễm trùng cơ hội là nhiễm trùng thường xuyên xảy ra và nghiêm trọng hơn ở những người có hệ miễn dịch suy yếu, bao gồm cả người nhiễm HIV. Vì đây là một trong những điều kiện xác định người nhiễm HIV đang ở giai đoạn AIDS, việc tuân thủ nghiêm ngặt điều trị với các thuốc kháng vi rút (ARV) làm chậm diễn tiến HIV là vô cùng quan trọng. Điều này vừa làm giảm nguy cơ mắc nhiễm trùng cơ hội, vừa giúp người nhiễm HIV có một hệ miễn dịch khoẻ mạnh sống như người bình thường.
4. CÁC LOẠI NHIỄM TRÙNG CƠ HỘI Ở NGƯỜI NHIỄM HIV/AIDS LÀ GÌ?

Ngày nay, các loại nhiễm trùng cơ hội đã ít phổ biến hơn ở những người nhiễm HIV vì phương pháp điều trị HIV hiệu quả.
Tuy nhiên, một số người nhiễm HIV vẫn có nguy cơ mắc các loại nhiễm trùng cơ hội nếu họ:
- Không biết bản thân mình bị nhiễm HIV, vì vậy không được điều trị ART kịp thời.
- Biết bản thân bị nhiễm HIV nhưng với lí do nào đó họ không dùng thuốc kháng vi rút.
- Đang dùng thuốc kháng vi rút nhưng phác đồ kém hiệu quả trong việc kiểm soát quá trình nhân lên của vi rút.
Các loại nhiễm trùng cơ hội phổ biến là gì?

• Bệnh nấm candida: Bệnh nấm candida có thể ảnh hưởng đến da, móng tay và niêm mạc khắp cơ thể. Người nhiễm HIV có nhiễm nấm Candida và được gọi là nhiễm trùng cơ hội khi nó gây ra nhiễm trùng nặng hoặc dai dẳng ở miệng, âm đạo hoặc trong thực quản, khí quản thậm chí cả phế quản và nhu mô phổi.

• Bệnh Cryptococcosis: Do nhiễm nấm Cryptococcus neoformans, loại nấm này thường xâm nhập vào cơ thể qua phổi và có thể gây viêm phổi. Nhiễm Cryptococcosis thường ảnh hưởng đến phổi hoặc hệ thần kinh trung ương (não và tuỷ sống), tuy nhiên nó vẫn có thể ảnh hưởng đến các bộ phận khác trên cơ thể.

• Bệnh Cryptosporidiosis: Nhiễm trùng này là do ký sinh trùng Cystoisospora belli (trước đây gọi là Isospora belli). Chúng xâm nhập cơ thewer thông qua thức ăn hoặc nước bị ô nhiễm. Có các triệu chứng như: tiêu chảy, sốt, nhức đầu, đâu bụng, nôn mửa và sụt cân.

• Bệnh do Cytomegalovirus (CMV): CMV có thể lây nhiễm vào nhiều bộ phận của cơ thể và gây viêm phổi, viêm dạ dày ruột (đặc biệt là đau bụng do nhiễm trùng đại tràng), viêm não và viêm võng mạc. Viêm võng mạc do CMV là một cấp cứu y tế vì nó có thể gây mù nếu không được điều trị kịp thời.

• Bệnh não, liên quan đến HIV: bệnh não này có thể xảy ra như một phần của nhiễm HIV cấp tính hoặc có thể là kết quả của nhiễm HIV mãn tính. Nguyên nhân chính xác của bệnh này vẫn chưa được biết, nhưng nó được cho là có liên quan đến nhiễm HIV ở não và kết quả là viêm.

• Bệnh do Vi rút Herpes simplex (HSV): HSV là một loại vi rút phổ biến không gây ra vấn đề gì lớn cho hầu hết mọi người, hầu hết những người có hệ miễn dịch khỏe mạnh, HSV thường tiềm ẩn (không hoạt động). Những rối loạn stress, chấn thương, các bệnh nhiễm trùng khác hoặc mắc phải hội chứng suy giảm miễn dịch chẳng hạn như do HIV, có thể kích hoạt lại vi rút tiềm ẩn và các triệu chứng có thể quay trở lại. HSV có thể gây ra các vết loét lạnh đau đớn (Đôi khi được gọi là mụn rộp) trong hoặc xung quanh miệng, hoặc các vết loét đau đớn trên hoặc xung quanh bộ phận sinh dục hoặc hậu môn. Ở những người có hệ thống miễn dịch bị suy giảm nghiêm trọng, HSV cũng có thể gây nhiễm trùng phế quản, viêm phổi và viêm thực quản. HSV thường mắc phải qua đường tình dục hoặc truyền từ mẹ sang con trong khi sinh.

• Kaposi’s sarcoma (KS): KS được gây ra bởi một loại vi rút có tên là Kaposi's sarcoma herpesvirus (KSHV) hoặc human herpesvirus 8 (HHV-8). KS khiến các mạch máu nhỏ phát triển bất thường và có thể xảy ra ở bất cứ đâu trong cơ thể, KS xuất hiện dưới dạng các đốm màu hồng hoặc tím chắc chắn trên da có thể nổi lên hoặc phẳng, bệnh có thể đe dọa tính mạng khi nó ảnh hưởng đến các cơ quan bên trong cơ thể, chẳng hạn như phổi, hạch bạch huyết hoặc ruột. 

• Ung thư hạch: Ung thư hạch đề cập đến ung thư hạch bạch huyết và các mô bạch huyết khác trong cơ thể. Có rất nhiều loại u lympho. Một số loại, chẳng hạn như u lympho không Hodgkin và u lympho Hodgkin, có liên quan đến HIV. 

• Bệnh lao (TB): Lao được gây ra bởi một loại vi khuẩn có tên là Mycobacterium tuberculosis. Bệnh lao có thể lây lan qua không khí khi hít phải vi khuẩn từ một người mắc bệnh lao khi ho, hắt hơi hoặc nói. Có thể dẫn đến lao phổi. Các triệu chứng của bệnh lao phổi bao gồm ho, mệt mỏi, sụt cân, sốt và đổ mồ hôi trộm. 

• Phức hợp Mycobacterium avium (MAC): MAC là do nhiễm các loại mycobacterium khác nhau: Mycobacterium avium, Mycobacterium intracellulare, hoặc Mycobacterium kansasii, những vi khuẩn này sống trong môi trường của chúng ta, bao gồm cả trong đất và các hạt bụi. Nhiễm trùng với những vi khuẩn này sẽ lan rộng khắp cơ thể và có thể đe dọa tính mạng ở những người có hệ miễn dịch yếu. 

• Viêm phổi do viêm phổi (PCP): PCP là một bệnh viêm phổi do nấm Pneumocystis jirovecii gây ra ở những người có hệ miễn dịch suy yếu. Dấu hiệu nhiễm trùng đầu tiên là khó thở, sốt cao và ho khan. 

• Viêm phổi: Viêm phổi là một bệnh nhiễm trùng ở một hoặc cả hai phổi. Tác nhân có thể bao gồm cả vi khuẩn, vi rút và nấm. Các triệu chứng bao gồm ho có đàm, sốt, ớn lạnh và khó thở. Ở những người có hệ thống miễn dịch bị tổn thương nghiêm trọng do HIV, một trong những nguyên nhân phổ biến nhất và đe dọa tính mạng của viêm phổi là nhiễm vi khuẩn Streptococcus pneumoniae, còn được gọi là Pneumococcus. Những người nhiễm HIV nên tiêm vắc xin để ngăn ngừa nhiễm Streptococcus pneumoniae.

• Bệnh não chất trắng đa ổ tiến triển: Bệnh não và tủy sống hiếm gặp này là do vi rút JC (John Cunningham) gây ra, nó hầu như chỉ được nhìn thấy ở những người có hệ thống miễn dịch đã bị tổn thương nghiêm trọng bởi HIV. Các triệu chứng có thể bao gồm mất kiểm soát cơ bắp, tê liệt, mù lòa, các vấn đề rối loạn về lời nói và trạng thái tinh thần. Căn bệnh này thường tiến triển nhanh chóng và có thể gây tử vong. 

• Nhiễm khuẩn Salmonella: Salmonella là vi khuẩn thường xâm nhập vào cơ thể thông qua việc ăn hoặc uống thực phẩm hoặc nước bị ô nhiễm. Ai cũng có thể bị nhiễm và triệu chứng thường gặp là buồn nôn, nôn mửa và tiêu chảy. Nhiễm khuẩn Salmonella là một dạng nhiễm trùng nghiêm trọng trong đó vi khuẩn lưu hành khắp cơ thể và vượt quá khả năng kiểm soát của hệ thống miễn dịch. 

• Bệnh Toxoplasmosis: Nhiễm trùng này là do ký sinh trùng Toxoplasma gondii gây ra. Ký sinh trùng ký sinh trên động vật máu nóng bao gồm mèo, động vật gặm nhấm và chim và tìm thấy trong phân của chúng. Mọi người có thể nhiễm bằng cách hít phải bụi hoặc ăn thức ăn bị nhiễm ký sinh trùng ví dụ như trong các loại thịt được bán trên thị trường đặc biệt là thịt đỏ và thịt lợn, nhưng hiếm khi xuất hiện ở thịt gia cầm. Nhiễm trùng có thể xảy ra ở phổi, võng mạc của mắt, tim, tuyến tụy, gan, đại tràng, tinh hoàn và não. 

•  Bệnh Histoplasmosis: Histoplasmosis là do nấm Histoplasma gây ra, chúng thường phát triển trong phổi và tạo ra các triệu chứng tương tự như cúm hoặc viêm phổi. Những người có hệ thống miễn dịch bị tổn thương nghiêm trọng có thể mắc một dạng bệnh rất nghiêm trọng được gọi là bệnh histoplasmosis lan tỏa tiến triển. Dạng histoplasmosis này có thể tồn tại trong một thời gian dài và lan sang các bộ phận khác của cơ thể.

• Ung thư cổ tử cung xâm lấn: Ung thư cổ tử cung bắt đầu trong cổ tử cung và lan rộng đến các bộ phận khác của cơ thể. Ung thư cổ tử cung có thể được ngăn ngừa bằng cách tầm soát thường qui theo khuyến cáo hiện hành dành cho người có nguy.

• Hội chứng suy kiệt do HIV: suy kiệt được định nghĩa là sụt cân không chủ đích hơn 10% trọng lượng cơ thể của một người trong khi bị tiêu chảy hoặc suy nhược và sốt trong hơn 30 ngày.